گفتارهايی در حقوق جزا و جرمشناسی

بسمه تعالی

آثار غیرانسانی تحریم‌های یک‌جانبه‌ی آمریکا و اتحادیه‌ی اروپا، بر روی ملت ایران، دیگر بر هیچ کس پوشیده نیست. حتی بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد هم در سخنرانی‌اش در مجمع عمومی نتوانست روی آن چشم بپوشد و اذعان کرد که این تحریم‌ها حیات همه مردم ایران را هدف قرار داده است.(+) رئیس بنیاد بیماری‌های خاص هم اخیراً گزارشی از تأثیر تحریم‌ها بر تأمین داروهای حیاتی بیماران خاص ارائه کرده که دل هر انسان آزاده‌ای را به درد می‌آورد. (+ و +) اینها مسائلی است که دیگر هر ایرانی‌ از آن ‌خبر دارد؛ و بسیاری آنرا از نزدیک لمس می‌کنند.

اینها را نوشتم، تا از مریدانِ وطنی حقوق بشرِ اصطلاحی، که تنها تخصص‌شان این است که صدای‌شان را بر روی شریعت بلند کنند، یک تقاضا داشته باشم. همان‌هایی که برای اجرای یک حد شرعی، حنجره‌هایشان را پاره می‌کنند و اعلامیه جهانی حقوق بشر برای‌شان از وحی منزل مقدس‌تر است. تقاضای من، تقاضای سختی نیست. از آنها تقاضا می‌کنم لااقل یک سوتی بزنند، که بفهمیم هنوز زنده اند! شدیداً نگران‌ سلامتی‌شان شده‌ام!

 

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پ.ن. یک اقدام مثبت و درخور تقدیر (+)

 

بسمه تعالی

مطالعه در حوزه فلسفه حقوق و اطلاع از آخرین تحولات آن یکی از دغدغه های نسل سوم پژوهشگران حقوق است. (برای اطلاع از دسته بندی نسل های حقوقی ر.ک. مقاله محمد راسخ با عنوان «نوبت نسل سوم حقوقی») این نسل، برای دستیابی به آخرین دستاوردهای دانش حقوق و تلاش برای نظریه پردازی در آن، ناگزیر از اطلاع از ماوقع این دانش در مغرب زمین و در چهارچوب معرفتی آن است؛ بدیهی است، این اطلاع باید همراه با روحیه نقادی و استقلال و اعتماد به نفس علمی باشد، که در غیر این صورت، این کاوش نتیجه ای جز خودباختگی و مرعوب شدن در برابر آورده های آنان نخواهد داشت.

این مقدمه را نوشتم تا باز منبع جالب توجهی که در حوزه مطالعات فلسفی - خاصه فلسفه های مضاف - یافته ام را در اختیار علاقمندان قرار دهم. سایتی که به تازگی با آن آشنا شده ام، سایت philpapers.org است که خود را با عنوان Online Research in Philosophy معرفی کرده است. حسب ادعای این سایت، بیش از 370000 مقاله و گزارش و کتاب در این مجموعه طبقه بندی شده که در یک دسته بندی تفصیلی برای مخاطبان با نیازهای خاص مفید است.

تنها در ذیل «فلسفه حقوق» این موارد ارائه شده که به نظرم می تواند خلاقیت زا باشد. (بحثهای فلسفه اخلاق، فلسفه سیاسی و فلسفه اجتماعی اش که بماند!)

Philosophy of Law (3,657)Thom Brooks

پ.ن.: تقویت زبان فراموش نشود!

بسمه تعالی

باز هم سیستم پیامک قطع شد!
و باز هم اعلام شد که علت آن نامعلوم است!
جالب آن که هفته پیش به شوخی برای دوستانم پیامک فرستادم که با توجه به احتمال قطع پیامک در آستانه 18 تیر، عید مبعث پیامبر (ص) را تبریک عرض می کنم...

مشخص نیست رویه بی‌قانونی در کشور -که به فرموده امام(ره) و رهبری عزیز، تخلف از قوانین کشور حرام شرعی نیز هست- تاکی می خواهد ادامه داشته باشد؟ مستند متولیان ارتباطات کشور برای این اقدامشان چیست؟ توجیه قانونی این اقدام چیست؟

جالب اینکه قانون اساسی جمهوری اسلامی این مساله را از نظر قانونی کاملا روشن کرده است و علیرغم این وضوح، بی آنکه توضیح کافی ارائه شود، حق مردم در ارسال نامه و پیام نادیده گرفته می شود.
اصل 25 قانون اساسی اصل بسیار شفافی است. بر اساس این اصل «بازرسی و نرساندن نامه ها، ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی، افضای مخابرات تلگرافی و تلکس، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها، استراق سمع و هر گونه تجسس ممنوع است مگر به حکم قانون.»

در این اصل چند نکته مرتبط با این مساله وجود دارد:
اول اینکه بازرسی نامه ها ممنوع است
دوم آنکه نرساندن آنها نیز ممنوع است
سوم و مهمتر اینکه تخطی از این اصل تنها با تصویب قانون ممکن است و نه حتی صرف حکم قاضی.
علیهذا بر اساس این اصل دولت موظف است برای قطع پیامک، قانون لازم را در مجلس به تصویب برساند و مجاز نیست راساً و با توجه حفظ امنیت، حق شهروندان خود را در ارسال مباح پیام و نامه (در شکلهای مختلف آن نظیر نامه کاغذی، نامه الکترونیکی، پیامک،...) محدود نماید.

حال سوال این است که
۱- علیرغم این تصریح، به چه مستند قانونی -و حتی شرعی- دستور توقف سامانه پیامک صادر شده است؟
۲- چه کسی پاسخگوی این اقدام است؟
۳- با توجه به نبود دادگاه قانون اساسی در کشور، آیا شورای نگهبان مرجع شکایت از این نهادها است و آیا این شورا صلاحیت رسیدگی به این مساله (من باب تفسیر قانون اساسی) را دارد یا خیر؟
۴- و در صورت وجود صلاحیت، ضمانت اجرای نظر شورا چیست؟
۵- آیا با توجه به اصول 34 (حق مسلم دادخواهی) و اصل 167 (الزام قاضی به رسیدگی) می توان به محاکم قوه قضاییه مراجعه کرد و نسبت به این اقدام شکایت کرد؟
۶- آیا رئیس جمهور به استناد اصل ۱۱۳ مبنی بر مسوولیت اجرای قانون اساسی موظف به روشن ساختن مستندات وضعیت پیش آمده نیست؟

اینها سوالات بسیار مهمی است که اگر نهادهای حاکمیتی پاسخ درخوری برای آن پیدا نکنند، دولت همچنان در معرض اتهام نقض جدی قانون است. البته شاید پاسخی برای آن ارائه شود و آن استناد به اصل ۱۷۶ است. اگر پاسخ چنین باشد، یک سری سوالات جدید مطرح می شود که باید به آنها هم پاسخ مناسب و اقناع کننده ارائه شود.

 

پارادايم «جنگ عليه تروریسم» و کرامت انسانی

مجله سياست خارجي شماره 4 ـ زمستان 1387

چكيده:
هنگامی که مردم جهان شاهد برخورد دو فروند هواپیما به برجهای دوقلوی نیویورک بودند، هیچگاه فکر نمی کردند، مقامات ایالات متحده در حال تدوین پارادایم جهانی جدیدی برای جبران خلا امنیتی پیش آمده هستند. تنها چند ساعت پس از وقایع 11 سپتامبر، رییس جمهور ایالات متحده خبر از آبستن شدن حقوق بین الملل داد و پنج سال بعد، این مولود نورسیده در قانون کمیسیونهای نظامی به بلوغ خود رسید. در پارادایم «جنگ علیه تروریسم»، ارکان جدیدی آفریده شدند و در توازن میان امنیت و کرامت انسانی، این دومی بود که رنگ باخت. در این پارادایم، موجوداتی به نام جنگاوران غیرقانونی دشمن خلق شدند و برای این مخلوقات، هیچ کرامتی لحاظ نشد و شکنجه، به عنوان قوی ترین قاعده آمره حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، در قبال آنان مجاز اعلام شد. فریادهای رسایی در یادآوری قبح چنین نقضهایی از جامعه حقوقی برخاسته تا جامعه جهانی را از هزینه های گزافِ فراگیر شدن این پارادایم آگاه سازد، اما هنوز اتفاق جدیدی رخ نداده است. سرکوب مسلمانان سین کیانگ، شورشیان چچن و کشتار مردمان غزه، از جمله تبعات پذیرش این پارادایم است که روزانه جان غیرنظامیان فراوانی را به خطر انداخته است. از این رو، اتخاذ روشهای دیپلماتیک و تاکید بر قواعد حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، می تواند در هدایت دولتهای خاطی به مسیر قانونی مفید واقع گردد.

کلمات کلیدی:
تروریسم، حقوق بشر، حقوق بشردوستانه، پارادایم جنگ، شکنجه، کمیسیونهای نظامی

بسم الله الرحمن الرحيم
انا لله و انا اليه راجعون
جنايت هولناك رژيم صهيونيستي در غزه و قتل‌عام صدها مرد و زن و كودك مظلوم، بار ديگر چهره‌ي خونخوار گرگهاي صهيونيست را از پشت پرده‌ي تزويرِ سالهاي اخير بيرون آورد و خطر حضور اين كافر حربي را در قلب سرزمينهاي اُمت اسلام، به غافلان و مسامحه‌كاران گوشزد كرد. مصيبت اين حادثه‌ي هولناك براي هر مسلمان بلكه براي هر انسان با وِجدان و با شرف در هر نقطه‌ي جهان بسي گران و كوبنده است، ولي مصيبت بزرگتر سكوت تشويق‌آميز برخي دولتهاي عربي و مدّعي مسلماني است. چه مصيبتي از اين بالاتر كه دولتهاي مسلمان كه بايد در برابر رژيم غاصب و كافر و محارب، از مردم مظلوم غزه حمايت ميكردند، رفتاري پيشه كنند كه مقامات جنايتكار صهيونيست، گستاخانه آنها را هماهنگ و موافق با اين فاجعه‌آفرينيِ بزرگ معرفي كنند؟
سران اين كشورها چه جوابي در برابر رسول‌الله صلي‌الله‌عليه‌و‌آله خواهند داشت؟ چه جوابي به ملتهاي خود كه يقيناً عزادار اين فاجعه‌اند خواهند داد؟ به يقين امروز دل مردم مصر و اردن و ساير كشورهاي اسلامي از اين كشتار، پس از آن محاصره‌ي طولاني غذائي و داروئي لبالب از خون است.
دولت جنايتكار بوش در واپسين روزهاي حكمراني ننگين خود با همدستي در اين جنايت بزرگ، رژيم آمريكا را بيش از پيش روسياه كرد و پرونده‌ي جرائم خود را به عنوان جنايتكار جنگي قطورتر ساخت. دولتهاي اروپائي با بي‌تفاوتي و شايد همراهي خود در اين فاجعه‌ي بزرگ،‌ يكبار ديگر دروغ بودن ادعاهاي طرفداري از حقوق بشر را ثابت كردند و شركت خود در جبهه‌ي ضديت با اسلام و مسلمين را نشان دادند. اكنون سئوال من از علماء و روحانيون جهان عرب و رؤساي ازهر مصر اين است كه آيا هنگام آن نرسيده است كه براي اسلام و مسلمين احساس خطر كنيد؟ آيا هنگام آن نرسيده است كه به واجب نهي از منكر و كلمةُ حقٍ عندَ امامٍ جائر عمل كنيد؟
آيا عرصه‌ي ديگري عريان‌تر از آنچه در غزه و فلسطين در جريان است در همدستي كُفار حربي با منافقان امّت براي سركوب مسلمانان لازم است، تا شما احساس تكليف كنيد؟
سئوال من از رسانه‌ها و روشنفكران جهان اسلام و بويژه جهان عرب آن است كه تا چه هنگام به مسئوليت رسانه‌ئي و روشنفكري خود بي‌تفاوت خواهيد ماند؟ آيا سازمانهاي حقوق بشرِ رسواي غرب و شوراي باصطلاح امنيت سازمان ملل بيش از اين هم ممكن است رسوا شوند؟
همه‌ي مجاهدان فلسطين و همه‌ي مؤمنان دنياي اسلام به هر نحو ممكن موظف به دفاع از زنان و كودكان و مردم بي‌دفاع غزه‌اند و هر كس در اين دفاع‌ مشروع و مقدس كشته شود شهيد است و اميد آن خواهد داشت كه در صف شهداي بدر و اُحد در محضر رسول‌الله صلي‌الله‌عليه‌وآله‌ محشور شود.
سازمان كنفرانس اسلامي بايد در اين شرائط حساس به وظيفه‌ي تاريخي خود عمل كند و جبهه‌ي يكپارچه‌ئي به دور از ملاحظه‌كاري و انفعال، در برابر رژيم صهيونيستي تشكيل دهد. بايد رژيم صهيونيستي به وسيله‌ي دولتهاي مسلمان مجازات شود. سران آن رژيم غاصب بايد به جرم اين جنايت و نيز محاصره‌ي طولاني مدّت، شخصاً محاكمه و مجازات شوند.
ملّتهاي مسلمان ميتوانند با عزّم راسخ خود اين مطالبات را تحقّق بخشند و وظيفه‌ي سياستمداران و علما و روشنفكران در اين بُرهه بسي سنگين‌تر از ديگران است.
اينجانب به مناسبت فاجعه‌ي غزه روز دوشنبه را عزاي عمومي اعلام ميكنم و مسئولان كشور را به اداي وظائف خود در اين حادثه‌ي غم‌انگيز فرا ميخوانم.
وَ سَيعلَمُ ‌الذين ظَلَموا اَيّ مُنقلبٍ يَنقلبون.
سيّدعلي‌ خامنه‌اي
8/دي/1387
29/ذي‌الحجة‌الحرام/1429

«اسناد بين المللي حقوق بشر از ديدگاه اسلام»

نوشته محمد بروین Mohamad Berween
Texas A&M International University
The International Journal of Human Rights, Volume 7, Number 4, October 2004 , pp. 129-142

 ترجمه سید فضل الله موسوی
مجله حقوقي، پاييز و زمستان 1386 (شماره 37)، صص47-62

چکیده
اين مقاله سه موضوع اصلي را كه در اسناد بين المللي حقوق بشر مطرح گرديده مورد بررسي قرار داده است و آنها را از ديدگاه اسلام مورد نقد و بررسي قرار مي دهد. موضوع هاي مذكور عبارتند از ازدواج، مجازات اعدام، واژه شناسي ها و ويژگيهاي آنها مي باشد. تكيه من محدود به دو سند بين المللي است: اعلاميه جهاني حقوق بشر و ميثاقين 1966 در خصوص حقوق اقتصادي، اجتماعي و سياسي. نهايتا اين مقاله چنين نتيجه گيري و تاكيد مي كند كه مسلمانان به طور كلي از اين اسناد حقوق بشر حمايت مي كنند و آنها را به عنوان يك نقطه شروع خوب براي بحث و گفتگو بين فرهنگها و مذاهب تلقي مي كنند. به هر حال مسلمين معتقدند كه اين اسناد به طور خالص و ناب بين المللي تلقي نمي شوند، زيرا آنها در يك برهه زماني كه اكثريت گسترده اي از جمعيت جهان تحت نظام استعماري به سر مي بردند تنظيم و نوشته شده است و بنابراين مفاهيم مزبور به بررسي و ارزيابي مجددي، توسط گروهي از متخصصان بين المللي و متفكريني كه نمايندگي كليه مذاهب، فرهنگها و مكاتب سياسي مهم را برعهده دارند، نياز دارد تا اين معاهدات بين المللي مورد احترام تمامي مردم در هر جايي كه هستند قرار گيرد.

دریافت متن کامل مقاله

منبع: وبلاگ تخصصی فلسفه حقوق

بسمه تعالی

یک دانشجوی حقوق، آنهم حقوق کیفری، سالهایی را در دانشکده حقوق صرف این می کند که درک کند

 "...از اصول اولیه حقوق جزا، اصل شخصی بودن مسوولیت کیفری است و هیچ بنی بشری را نمی توان به اتهام ارتکاب جرم توسط دیگری مجازات کرد... این اصل مورد اتفاق همه مکاتب حقوقی است..."

حال یک چنین آدمی، وقتی این خبر را می خواند، غیر از این است که آرزو میکند ای کاش زمین دهان می گشود و او را به درون می‌بلعید؟!

روز چهارشنبه 30 ژانویه -همین دیروز- قضات دیوان عالی (Supreme Court) در یک کشوری، رایی صادر کرده اند که خیلی خواندنی است. این رای را روزنامه واشنگتن پست در شماره صبح 31 ژانويه 2008 خود چاپ کرده است.

این روزنامه نوشته، بر اساس رای صادره از دیوان عالی، به دلیل آنکه چند نفر از اعضای یک گروه آدمکش تروریستی (murderous terror group) به داخل منطقه ای با جمعیت یک میلیون و نیم نفری (۱.۵۰۰.۰۰۰) شده اند، دولت حق دارد تا اهالی منطقه را از آب، برق، غذا، دارو و بنزین محروم نماید! به عبارت دیگر سه قاضی محترم این دادگاه در حکم خود اعلام کرده اند که به دلیل ارتکاب جرم توسط چند نفر از اهالی شهر، همه مردمان شهر محکوم به مجازات خواهند شد.

فکرش را بکنید! مثلا اگر قضات دیوان ایران هم بخواهند از این کارها بکنند چه می شود! تصور کنید چند نفر آدمکش وارد شهری ۱.۵ میلیون نفری، همچون تبریز خودمان بشوند. آن وقت دولت به جای نجات مردم و کمک به آنان، آب و برق و گاز و بنزین آن شهر را قطع کند!! خنده دار نیست؟! ...نه که خنده دار نیست! گریه دار است!!

حالا همین کار را یک دولت متمدن و فخیمه ای چند روزی است انجام می دهد و دیوان عالی آن کشور هم در یک رای بسیار منطقی(!) آنرا مستند به حقوق بشر کرده است!! دادگاه گفته چون از این شهر چند نفر به بیرون تیراندازی کرده اند، کاملا منطقی است که همه این ۱.۵ میلیون نفر از انرژی محروم بشوند...

با این اوضاع و احوال، اینجا چند سوال برای من مطرح شده است:

راستش من فکر میکردم چون چند صباحی از عمرم را صرف آموزش و پژوهش در حقوق کیفری و حقوق بشر کرده ام، معنی درست "حقوق بشر" را فهمیده ام؛ معنای صحیح "اصل شخصی کردن مجازاتها" را درک کرده ام؛ فهمیده ام که تنها پس از اثبات جرم در محکمه صالح می توان محکوم علیه، و تنها محکوم علیه، را مجازات کرد؛...

ولی حالا به این نتیجه رسیده ام که اصلا دانشجوی خوبی نبوده ام... به این نتیجه رسیده ام که باید دوباره از ابتدا تحصیل در حقوق کیفری را شروع کنم و دوباره از اساتید برجسته بین المللی این مفاهیم را بیاموزم. باید حتما بروم در یک کشور متمدن(!) ادامه تحصیل بدهم تا خوب این مفاهیم مدرن را درک کنم. در ایران خودمان نمی شود این مفاهیم عالیه را خوب درک کرد. باید بروم و دوباره بفهمم که حقوق بشر یعنی چه؟! باید بروم از اساتید حقوق دانشگاه "تل آویو" این معانی را یاد بگیرم...

والسلام